Studia prawnicze w pierwszej chwili kojarzą się większości z karierą adwokacką. Niektórzy postrzegają to jako jedyną ścieżkę zawodową! Tymczasem kierunek ten daje znacznie więcej możliwości rozwoju, ale też szans na naprawdę ciekawą i dobrze płatną pracę. Jedną z dróg, jakie można wybrać w trakcie studiów prawniczych jest kariera sędziowska.
Dlaczego warto się na nią zdecydować? Według danych statystycznych sędziowie są w Polsce piątą w kolejności grupą, która uzyskuje najwyższe zarobki w kraju. Imponujące, prawda? Warto jednak pamiętać, że to właśnie na sędziach spoczywa największa presja, ale też i odpowiedzialność, jeśli chodzi o sądownictwie. Jedna ich decyzja może zaważyć o całym życiu.
Jak zostać sędzią? Przede wszystkim liczą się studia
Jeśli myślisz o karierze sędziowskiej - przede wszystkim musisz ukończyć studia prawnicze. Warto jednak pamiętać, że rola, którą chcesz się w przyszłości parać, jest nie tylko prestiżowa, ale też bardzo odpowiedzialna. To zawód cieszący się uznaniem, autorytetem, ale też bardzo publiczny.
Zanim jednak będziesz mógł rozpocząć karierę, musisz ukończyć studia prawnicze oraz aplikację sędziowską. Studia są jednolite, trwają pięć lat i kończą się obroną pracy magisterskiej. Później jest asystentura oraz egzamin na aplikację sędziowską i czteroletnia aplikacja. Dopiero po jej ukończeniu można zostać sędzią. Jest to bardzo jasna i klarowna ścieżka rozwoju zawodowego. Można więc śmiało powiedzieć, że zanim zostanie się sędzią i zasiądzie w upragnionej todze, musi upłynąć ok. 10 lat.
Na studiach należy zastanowić się nad wyborem aplikacji. Sędziowska jest dobra, ale nie każda osoba pragnie wykonywać właśnie ten zawód. Nie każda ma także odpowiednie predyspozycje psychiczne oraz zdrowie fizyczne, aby podjąć się takiego zatrudnienia. Jeśli uznasz jednak w trakcie toku studiów, że taka praca nie jest dla ciebie, powinieneś poszukać innego sposobu rozwoju zawodowego. Zawsze można zostać adwokatem, notariuszem czy prokuratorem.
Co mówi… prawo o byciu sędzią?
Kandydat na sędziego w świetle polskich przepisów musi:
- mieć polskie obywatelstwo,
- posiadać pełnię praw cywilnych i obywatelskich,
- mieć bardzo dobrą opinię i nieposzlakowaną opinię, czyli nie być skazanym prawomocnym wyrokiem za popełnienie umyślnego przestępstwa.
Poza tym sędzia musi mieć ukończone 26 lat, nie może być osobą młodszą. Do zawodu sędziego prowadzi długa droga - około 10 lat potrzeba, aby zostać sędzią i móc ferować wyroki.
Aplikacja sędziowska. Niezbędnik na drodze do zostania sędzią
Wszyscy kandydaci na aplikację sędziowską mają obowiązek udziału w egzaminie. Prawda jest taka, że nabór na aplikację jest ograniczony i odbywa się w drodze konkursu. Składa się z dwóch etapów:
- testu sprawdzającego wiedzę z poszczególnych dziedzin prawniczych,
- pracy pisemnej, która pozwala ocenić m.in. umiejętność stosowania prawa, argumentacji, kwalifikowania stanów faktycznych do zakresów norm prawnych.
Sama zaś aplikacja jest niezbędna i odbywa się w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. Składają się na nią zajęcia teoretyczne i praktyki (30 miesięcy). Później młody człowiek zostaje referendarzem sądowym i pełni taką funkcję przez 18 miesięcy. Podczas aplikacji zdać trzeba egzaminy ustny oraz pisemny. Pozytywna ocena jest konieczna do pełnienia funkcji takiego sędziego.
Jaki powinien być sędzia?
Sędzia powinien być mocny psychicznie, odporny na stres, silny, zdrowy oraz bezstronny. Jego praca jest trudna, wymaga pełnego zaangażowania, ale daje dużą satysfakcję. Ma wpływ na ludzkie losy i powinien tego być świadomy. Błędny wyrok oznacza, że niewinna osoba trafia do więzienia. Omyłki sądowe mogą mieć naprawdę tragiczny wymiar.
Powinien go odznaczać też dobry stan zdrowia, ponieważ jego praca jest wymagająca i stresująca. Cierpliwość, opanowanie, odporność oraz empatia są także konieczne w tym zawodzie. Jest to profesja dla osób skoncentrowanych na celach i niepoddających się emocjom. Precyzja, skrupulatność, pracowitość, dokładne studiowanie każdej sprawy są naprawdę konieczne w tym zawodzie.
Jakie są zalety pracy w tym zawodzie?
Zalet jest kilka:
- stabilna praca,
- interesujące zadania zawodowe,
- dobre zarobki,
- jasna, sprecyzowana ścieżka kariery.
Sędzia ponosi dużą odpowiedzialność, musi być bezstronny, a jego obowiązkiem jest nieustanne dokształcanie się i monitorowanie zmian prawa. Jest to praca interesująca, ale dająca bardzo wiele możliwości. Prestiż wynagradza wiele niedogodności. Praca w tym zawodzie przez całe życie daje naprawdę ogromne możliwości i pozwala się rozwijać. Niektórzy pracują w tym zawodzie nawet przez 30 lat, a później przychodzi czas na emeryturę.
Praca sędziego jest absorbująca i męcząca. Podczas rozpraw sędzia nosi togę, informuje uczestników każdej rozprawy o ich prawach oraz obowiązkach. Musi dbać o prawidłowy obieg dokumentacji oraz terminowość wykonania zarządzeń, spisuje poza tym uzasadnienia orzeczeń. Jego praca jest realizowana na sali rozpraw oraz w pokoju sędziów. Nieraz sędzia opuszcza budynek i wybiera się poza sąd na przesłuchania świadków. Określone procedury oraz słownictwo są stosowane w tym zawodzie. Sędzia musi przygotować wykładnię, posługiwać się przepisami, odpowiednim słownictwem oraz znać przepisy. Jego praca to obcowanie z kodeksami, przepisami, ustawami.
Nieustanne kształcenie się jest koniecznością, ponieważ bez niego sędzia nie wykona pracy w sposób prawidłowy. Takie są zasady i należy postępować zgodnie z nimi. Sędzia musi douczać się, studiować przepisy, sprawdzać wszelkie zmiany przepisów oraz regulacji prawnych.
Jakie są zarobki w zawodzie sędziego?
Zarobki są bardzo różnorodne: najmniej zarabiają sędziowie w sądach rejonowych, nieco więcej otrzymują sędziowie w sądach okręgowych. Najwyższe zarobki są w sądach apelacyjnych. Sąd Najwyższy gwarantuje jeszcze lepsze uposażenie. Wiele zależy też od miasta bądź regionu, w którym się pracuje.
Również staż ma wpływ na zarobki sędziego, np. począwszy od 6. roku pracy, sędzia dostaje dodatek stażowy w wysokości 5 procent jego wynagrodzenia. Dodatek może wynieść nawet do 20 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Dodatkowo sędziom przysługuje trzynasta pensja, nagrody jubileuszowe (m.in. 100 proc. miesięcznego wynagrodzenia po 20 latach pracy)
Osoby wykonujące ten zawód mogą liczyć na dodatki funkcyjne. Zarobki w tym zawodzie zaczynają się od 11 000 złotych brutto (według danych z 2021 roku). Są to dość wysokie zarobki, a z każdym rokiem pracy zawodowej rosną. Sędzia Sądu Najwyższego zarabia miesięcznie około 22 000 złotych brutto, a to już jest naprawdę poważna kwota, niedostępna w wielu innych zawodach.
