Zamieszanie trwające od kilku tygodni zarówno w szkolnictwie niższym jak i akademickim, pokazuje dobitnie, że większość polskich szkół oraz uczelni nie jest przygotowana do realizacji procesu kształcenia w formie zdalnej, z zapewnieniem jego wysokiej jakości, transparentności oraz kompleksowej obsługi administracyjnej. Ale tak wcale nie musi być.
W obecnej sytuacji polskie szkoły podstawowe, średnie oraz wyższe mają poważny problem z zapewnieniem kontynuacji procesu dydaktycznego. Sytuacja zmienia się praktycznie codziennie, za czym idą kolejne deklaracje Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego o możliwości realizacji kolejnych procesów zachodzących na uczelni w formie zdalnej. Początkowo była to zgoda na realizację zajęć online, później doszła możliwość przeprowadzania w formie zdalnej również sesji oraz obron. I to wszystko w kontekście wielkiej niewiadomej, jaką pozostaje termin zawieszenia realizacji na uczelniach zajęć w formie tradycyjnej. Jeszcze dalej idzie Ministerstwo Edukacji Narodowej, które wprowadza przepisy obligujące szkoły do zapewnienia nauczania w formie zdalnej. Zatem zarówno szkoły jak i uczelnie czeka niełatwy sprawdzian ich zdolności do szybkiego reagowania na nagłe, nieprzewidziane sytuacje, w tym przypadku przygotowania dydaktycznego, organizacyjnego oraz narzędziowego do kształcenia online. Skupiając się w tym momencie na szkolnictwie wyższym należy zadać sobie podstawowe pytanie - jak nasze rodzime szkoły wyższe są przygotowane do tak nagłej i poważnej zmiany w organizacji dydaktyki oraz przestawienia się w 100% na zajęcia zdalne? Najogólniej mówiąc: różnie.
Kształcenie online: co to jest?
Po pierwsze, warto zaznaczyć, że termin „online” (i kształcenie „online”) jest bardzo pojemny i generalnie mieści w sobie możliwości komunikacji asynchronicznej i synchronicznej. W tej pierwszej grupie może odbywać się w formie przesyłanie zadań e-mailem, zakładania forów tematycznych, umieszczania materiałów/zadań na stronie internetowej, wirtualnym dysku, itp. wraz z instrukcją zamieszczania rozwiązań. Komunikacja synchroniczna wymaga pracy (współpracy) w tym samym czasie. Najczęściej oznacza to kontakt przez video, audio, lub w formie czat przez jeden z komunikatorów, zdarzają się, zaawansowane, wielostrumieniowe transmisje obejmujące wszystkie te formy.
Techniki kształcenia na odległość
Po drugie, patrząc przez pryzmat prowadzenia zajęć, należy zwrócić uwagę na stopień uporządkowania procesu dydaktycznego. Można wykorzystywać różnorakie narzędzia, np. kontakt przez skrzynkę e-mail, komunikator oraz wirtualny dysk. Każde narzędzie jest inne a wymóg koordynacji spoczywa na barkach prowadzącego, który przy liczbie 120 studentów na wykładzie i czterech grupach ma spory orzech do zgryzienia. Alternatywą są platformy edukacyjne, które oferują możliwości zorganizowania grupy wykładowej/ćwiczeniowej, z indywidualnym dostępem do kont, oferujące szereg narzędzi komunikacyjnych (fora, czat, testy, zadania, itp.). Najczęściej jednak nawet takie platformy nie są przygotowane do przekazu audio-video, tym bardziej w formie wielostrumieniowej.
Po trzecie, o czym często zapomina się w dyskusji publicznej, należy zwrócić uwagę na relacje strony dydaktycznej i administracyjnej. Każdą grupę ktoś musi przygotować, ustalić harmonogram pracy i zapewnić bezpieczeństwo danych. Studenci mogą w czasie semestru rezygnować ze studiów, ktoś może się przenosić, ktoś wystąpić o zgodę na indywidualną organizację studiów. Prowadzący zajęcia będą musieli dostarczyć końcowe oceny/zaliczenia do dziekanatów. Wewnętrzna polityka jakości wymaga dokumentacji osiągniętych efektów uczenia się. Dziekan lub dyrektor programu oceniają przecież wykonanie zajęć itd. Kluczowa staje się więc komunikacja pomiędzy bazą systemów administracyjnych a częścią dydaktyczną.
W tej sytuacji ideałem jest jeden system, który w całości pokrywa obie te sfery. Tymczasem sytuacja, gdzie uczelnia ma tylko dwa systemy (platformę edukacyjną oraz system do obsługi administracji (z POLON-em w tle) należy wciąż do rzadkości. Uczelnie używają do tego wielu różnych systemów i narzędzi informatycznych. W takiej sytuacji już codzienna praca jest niełatwa, a co dopiero w sytuacji, w której trzeba całe kształcenie przenieść do sieci…
Czy możliwe jest stworzenie jednego systemu obejmującego całość procesów na uczelni, porządkującego dydaktykę, badania naukowe oraz kwestie administracyjne? Integrującego studentów, kadrę naukowo-dydaktyczną i administracyjną? A może także absolwentów? Na rodzimym rynku warto wspomnieć system Cloud Academy (http://clouda.pl/) - oprogramowanie stworzone przez Wyższą Szkoła Biznesu – National Louis University w Nowym Sączu, które jest unikalną, zogniskowaną na efektywnym zarządzaniu uczelnią zogniskowaną na efektywnym zarządzaniu uczelnią, propozycją połączenia platformy edukacyjnej z wersją mobilną oraz systemu klasy ERP. Warto zaznaczyć, że WSB-NLU już od lat 90-tych XX w. z sukcesem tworzy autorskie rozwiązania informatyczne w tym zakresie, wykorzystując uwagi administracji, wykładowców i studentów. Silną stroną oprogramowania jest możliwość wykorzystania zarówno całości systemu, jak i też poszczególnych jego modułów a nawet funkcjonalności (dostosowanie do potrzeb danej uczelni czy instytucji edukacyjnej).
Podstawowe elementy platformy obejmują:
- prowadzenie procesu dydaktycznego w formie wysokiej jakości zajęć online, asynchronicznie i synchronicznie, wykorzystując narzędzia tradycyjne, konferencje oraz wielostrumieniową transmisję zajęć (z możliwością archiwizowania transmisji w materiałach studentów) z dostępem do aplikacji mobilnej;
- możliwość przeprowadzania sesji w formie zdalnej, w tym tworzenie, przeprowadzanie i ocenę egzaminów, w tym egzaminów dyplomowych;
- pełną obsługę administracyjną zajęć (tworzenie sylabusów, planów, grup, harmonogramów);
- pełną obsługę studentów i pracowników (elektroniczny dziekanat, obiegi podań, automatyzacja decyzji, projekty zespołowe, ocena pracowników, obsługa badań naukowych);
- wsparcie decyzji zarządczych (controlling finansowy, moduł kadry, ocena pracowników, raporty z przedmiotów, kierunków itd.).
System nie różnicuje zajęć tradycyjnych i online. CloudA umożliwia szybkie przekształcanie zajęć stacjonarnych w zdalne i odwrotnie, dzięki filozofii stojącej za architekturą platformy, w maksymalnym stopniu zbliżającej do siebie te dwie formy kształcenia.
„Wszyscy wiedzą, że czegoś nie da się zrobić, aż znajdzie się taki jeden, który nie wie, że się nie da, i on to robi” (A. Einstein)
