Każdego dnia zalewa nas fala informacji, niestety rozwój nowoczesnych technologii i środowiska cyfrowego sprzyja też dezinformacji, czyli manipulacji przekazem. Jak w dzisiejszych czasach zweryfikować, które informacje są prawdziwe, a które są wyssane z palca? Jak zarządzać informacją w dobie dezinformacji i czym jest to zjawisko?
Dezinformacja i jej rodzaje
Dezinformacja jest celowym działaniem mającym na celu zaburzenie przekazu informacyjnego poprzez manipulowanie faktami oraz celowe wprowadzanie w błąd opinii publicznej, aby osiągnąć zamierzone cele polityczne, społeczne czy ekonomiczne. Bardzo często dezinformacja jest wykorzystywana w działaniach propagandowych.
Rodzaje dezinformacji obejmują:
- Fałszywe informacje – rozpowszechnianie informacji, które są nieprawdziwe lub mocno zniekształcone, które mają na celu zmianę percepcji rzeczywistości.
- Manipulacja kontekstem – prezentowanie prawdziwych informacji, ale w taki sposób, aby zmienić ich interpretację i znaczenie. Jest to technika wprowadzania w błąd.
- Wybiórcze podawanie informacji – wybieranie tylko tych informacji, które pasują do określonej narracji z jednoczesnym pominięciem innych równie istotnych aspektów sytuacji. W ten sposób można doprowadzić do zniekształcenia rzeczywistości.
- Teorie spiskowe – rozpowszechnianie teorii spiskowych, opisujących dane wydarzenia lub zjawiska jako części ukrytego spisku.
- Podawanie informacji z opóźnieniem – publikacja informacji z celowym opóźnieniem, czego celem jest zatajenie pewnych wydarzeń lub zmiany ich percepcji przez opinię publiczną.
- Manipulacja obrazem – manipulowanie fotografiami, obrazami, filmami, w taki sposób, aby nadać im innego znaczenia i wywołać określone emocje u odbiorców.
- Skrzywione statystyki – prezentowanie statystyk w taki sposób, aby ukryć prawdziwy obraz sytuacji. Ten zabieg ma na celu zniekształcenie rzeczywistości.
- Fake news – celowe tworzenie fałszywych wydarzeń czy historii, które są prezentowane tak jakby były prawdziwe. Fake news ma na celu wprowadzenie odbiorców w błąd.
- Reinterpretacja faktów – przekształcanie prawdziwych faktów w odpowiedni sposób, aby zmienić ich znaczenie lub interpretację, co ma służyć określonym celom.
Jeśli będziemy mieć świadomość różnych rodzajów dezinformacji, wówczas dużo łatwiej będzie nam je rozpoznać i z nimi walczyć. W tym wypadku bardzo ważne jest krytyczne myślenie, a także weryfikowanie źródeł.
Jak odróżnić prawdziwe informacje od fake newsów? 4 niezawodne sposoby na weryfikację
W sytuacji, gdy otacza nas tyle informacji rozróżnienie prawdy od kłamstwa staje się niesłychanie trudne. Nasz umysł codziennie przetwarza ogromną ilość danych, co może prowadzić do informacyjnego przeciążenia. W takich warunkach trudno jest skoncentrować się na faktach i właściwie ocenić daną sytuację. Z tego też względu manipulowanie społeczeństwem staje się stosunkowo łatwe. Coraz częściej narracje są budowane na fałszywych przekazach, aby doprowadzić do podziałów społecznych i destabilizacji. To dlatego tak ważne jest odpowiednie zarządzanie informacją.
Krytyczne myślenie
Jedną z ważniejszych umiejętności w dobie dezinformacji jest krytyczne myślenie. Nie należy przyswajać wszystkich informacji bezkrytycznie, warto je analizować, a także sprawdzać ich źródła. Podejście do otrzymanych informacji z pewnym stopniem sceptycyzmu i zdrowego rozsądku jest ważne i przyczynia się do lepszej analizy ich wiarygodności. Warto wziąć pod uwagę dwie bardzo ważne kwestie – źródło informacji oraz samą treść informacji.
W dzisiejszych czasach bardzo ważna jest umiejętność weryfikacji faktów poprzez poszukiwanie dodatkowych, niezależnych źródeł, które mogłyby je potwierdzić lub im zaprzeczyć. Aby zapewnić sobie bardziej kompleksowy obraz danej sytuacji, niestety będzie trzeba się zaangażować. Należy zwrócić uwagę też na ewentualne nieścisłości lub braki w prezentowanej treści. Jeśli informacja nie jest poparta rzetelnymi źródłami, jest wyłącznie opinią lub domniemaniem – warto odnieść się do niej krytycznie.
Edukacja społeczna
Tylko poprzez wzrost świadomości społecznej na temat mechanizmów dezinformacji, można zmniejszyć ilość osób, które poddadzą się manipulacji. Edukacja w zakresie dezinformacji jest kluczowa, aby móc budować odpowiednią odporność na fałszywe informacje, fake newsy czy teorie spiskowe.
Dostęp do rzetelnych źródeł
Kluczowym elementem w walce z dezinformacją jest wsparcie niezależnych mediów oraz promowanie ich, aby dotarły do jak największej liczby osób. Chociaż coraz częściej mówi się o tym, że rzetelne dziennikarstwo już dawno umarło, to nadal jest wiele mediów, które dokładają starań, aby przekazywać wyłącznie prawdziwe, bezstronne informacje z kraju i ze świata. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że niezależne media, które działają bez wpływu politycznego czy korporacyjnego są bardziej wiarygodne.
Wykorzystanie technologii
Nowoczesna technologia może pomóc w walce z dezinformacją. Obecnie jest sporo narzędzi do weryfikacji faktów, na przykład algorytmów filtrujących informacje. Są to specjalne systemy oparte na sztucznej inteligencji, które pomagają w selekcji treści na podstawie oceny ich wiarygodności. W ten sposób możemy otrzymywać informacje bardziej rzetelne i dostosowane do naszych zainteresowań. Niestety głównym źródłem nieprawdziwych informacji są media społecznościowe, dlatego przeglądając je warto zachować szczególną ostrożność. Pomocne w walce z dezinformacją mogą być także platformy wspierające dziennikarstwo obywatelskie.
Podsumowanie: Manipulowanie faktami to dziś codzienność. Jak rozpoznać i zwalczać dezinformację?
Zarządzanie informacją w dobie dezinformacji stanowi ogromne wyzwanie. Jednocześnie, dzięki temu, możemy rozwijać umiejętność krytycznego myślenia i budować większą odporność na manipulację.
