W dzisiejszych czasach, obserwujemy wzrost zapotrzebowania na usługi związane z leczeniem zdrowia psychicznego zarówno w Polsce, jak i na świecie. Czynniki takie jak pandemia COVID-19, konflikty zbrojne, inflacja czy kryzysy stają się coraz częstszymi przyczynami nasilających się problemów psychicznych.
Warto przyjrzeć się nowym kierunkom terapii oraz innowacyjnym rozwiązaniom, które mogą wpłynąć na poprawę zdrowia emocjonalnego jednostek. W niniejszym artykule przyjrzymy się szczegółowo terapii interdyscyplinarnej, skuteczności terapii wirtualnej rzeczywistości oraz wyzwaniom związanym z wprowadzeniem nowych technologii do obszaru psychoterapii.
Psychoterapeuta i psycholog najbardziej poszukiwani
Obserwujemy kontynuację rosnącego trendu pogarszania się zdrowia psychicznego w Polsce i na świecie. Przyczyn było i jest wiele: pandemia COVID-19, wojny, inflacja, kryzys.
Zgodnie z Barometrem Zawodów na rok 2024 opublikowanym przez Rzeczpospolitą brakuje psychologów i psychoterapeutów już w 340 na 380 powiatów. Rośnie zainteresowanie społeczne, ewoluują regulacje prawne, wyzwanie stanowią dostępność i jakość świadczonych usług terapeutycznych.
Terapia interdyscyplinarna: nowe kierunki wsparcia zdrowia psychicznego
Coraz częściej wskazuje się na terapię interdyscyplinarną czyli połączenie usług psychologicznych, psychiatrycznych i terapeutycznych w celu optymalizacji efektów leczenia. Zajęcia mogą przybierać różne formy - od terapii sztuką przez ruch i taniec, muzykoterapię do dobrego kontaktu z pięknem otoczenia i przyrody. Rozróżniamy ergoterapię, arteterapię, estetoterapię, chromoterapię, kinezyterapię i relaksację.
Innowacyjne rozwiązania w leczeniu zdrowia emocjonalnego: okulary VR
Potwierdzona badaniami i skuteczna w zarządzaniu stresem u pacjentów z depresją jest terapia wirtualnej rzeczywistości. APO Finance Sp. z o.o. start-up z Katowic m.in. pod opieką dr Katarzyny Wybrańczyk psychoterapeuty i prof. WSB – NLU dr hab. Tadeusza Mędzelowskiego działając w w ramach Schematu małych grantów dla przedsiębiorczych kobiet programu „Rozwój Przedsiębiorczości i Innowacje” współfinansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego, 2014-2021 pod tytułem „Opracowanie, badania i wdrożenie innowacyjnej metody psychoterapii przy użyciu okularów wirtualnej rzeczywistości z oprogramowaniem wspierającym przebieg leczenia” połączył potencjał terapii zajęciowych z potencjałem wirtualnej rzeczywistości, która uruchamia wyobraźnię i nasze wewnętrzne zasoby. Odizolowanie od problemów i otoczenia daje szansę poprzez gry terapeutyczne zainstalowane na wirtualnych okularach na znalezienie w sobie siły, energii i wewnętrznych zasobów a w efekcie przynosi potrzebną pomoc w procesie zdrowienia.
W ww. projekcie badaniami właściwymi poprzedzonymi pilotażem objęto 160 osób korzystających z psychoterapii, w tym 98 kobiet i 62 mężczyzn. Wyłoniono grupę właściwą liczącą 80 osób korzystającą z okularów VR z grami terapeutycznymi i grupę kontrolną liczącą też 80 osób korzystającą z tradycyjnych metod terapii. Każda z osób uczestniczyła w kilku eksperymentach badawczych. Uzyskano 720 pomiarów z badań. Analiza statystyczna wykonanych badań potwierdziła skuteczność używania okularów VR z grami terapeutycznymi w obszarze wsparcia leczenia zdrowia emocjonalnego pacjentów. W większości przypadków ponad 70% respondentów grupy właściwej wykazało, że po wirtualnych grach terapeutycznych nastąpiło zmniejszenie ich objawów somatycznych, poprawa nastroju, zmniejszenie stresu, zmniejszenie napięcia emocjonalnego i szybsze zasypianie. Objawy poprawy zdrowia psychicznego nastąpiły u nich w większym stopniu niż u pacjentów, którzy nie używali okularów VR tylko korzystali z tradycyjnych form terapii.
Skuteczność terapii wirtualnej rzeczywistości: wyniki badań
Badania zakończone w grudniu 2023 r. wykazały, że zastosowanie okularów VR z grami terapeutycznymi może stanowić uzupełnienie leczenia zdrowia psychicznego pacjentów pacjentów o aspekt emocjonalny. Elementy chromoterapii, terapii lasem i sztuką w wirtualnej rzeczywistości mogą być bezpiecznym wsparciem w radzeniu sobie ze stresem i depresją i stosowanie uzupełniająco w leczeniu schorzeń układu nerwowego, w profilaktyce zasypiania, jako sposób na rozładowanie napięcia emocjonalnego w sytuacjach przeciążenia emocjonalnego, w sytuacjach nadmiernego stresu, np. przed zabiegami, wizytą u stomatologa, egzaminami itp. oraz jako wsparcie w medycynie i rehabilitacji.
Wartość i wyzwania związane z wprowadzeniem technologii VR do terapii psychologicznej
Najważniejsza jest jednak świadomość bezużyteczności tego narzędzia jeśli pozbawione będzie ono określonej aktywności człowieka: pacjenta i terapeuty. Wirtualna rzeczywistość to oczywiście nowoczesna technologia komputerowa, symulująca rzeczywiste otoczenie, ale jeśli wpływa i wpływać może na sensorykę - wzrok, słuch czy dotyk i może przyczyniać się do zwiększenia motywacji oraz zaangażowania pacjenta w proces rehabilitacji i zdrowienia to z całą pewnością warta jest uwagi. Tak jak warta jest uwagi praca nad wyjściem naprzeciw dzisiejszym potrzebom społeczeństwa w zakresie optymalnych metod świadczenia usług psychologicznych i psychoterapeutycznych. Powtórzmy zatem na koniec za Andrzejem Sapkowskim: „Jeśli cel przyświeca, sposób musi się znaleźć.”
