Życie akademickie niesie ze sobą liczne wyzwania, które mogą wpływać negatywnie na zdrowie psychiczne i fizyczne studentów. Stawiają oni czoła trudnym wyzwaniom naukowym, oczekiwaniom społecznym i osobistym, a także niepewności związanej z przyszłością zawodową. Presja akademicka, konkurencja między rówieśnikami oraz problemy finansowe to tylko niektóre z czynników, które generują dodatkowy stres w życiu studenckim. A trzeba mieć świadomość, że stres może mieć poważne skutki zarówno dla zdrowia psychicznego, jak i negatywnie wpływać na wyniki w nauce. W związku z tym pojawia się pytanie, jak radzić sobie ze stresem i presją na studiach?
Przyczyny stresu i presji na studiach
Studia to nie tylko okres zdobywania wiedzy, rozwoju osobistego i szkolenia się do wykonywania konkretnego zawodu, np. psychologa czy informatyka, ale także czas, który często wiąże się z silnym stresem i presją odczuwaną z wielu stron. Przyczyny stresu i presji na studiach są zróżnicowane i obejmują szereg czynników. Wśród takich, które dotyczą szerokiego grona studentów, wymienić można m.in.:
- obciążenie naukowe – jedno z głównych źródeł stresu. Wykłady, ćwiczenia, projekty, sprawozdania, kolokwia i egzaminy często wymagają dużej ilości pracy i zaangażowania, co może powodować uczucie obciążenia, zarówno psychicznego, jak i fizycznego ze względu na nieprzespane noce;
- oczekiwania społeczne i osobiste – nakładają na studentów nacisk, by osiągnąć sukces, najpierw na polu akademickim, a później na rynku pracy. To często powoduje lęk przed niepowodzeniem i stwarza presję w kwestii osiągania wysokich wyników;
- niepewność związana z przyszłością – studenci często zastanawiają się, jakie będą ich perspektywy zawodowe po ukończeniu studiów. Nieatrakcyjna wizja przyszłości czy niechęć do pracy w wyuczonym zawodzie może prowadzić do niepokoju i obaw;
- konkurencja na roku – walka o dobre oceny, stypendia czy prestiżowe stanowiska na rynku pracy generuje napięcie i rywalizację, co z kolei może wpływać na poziom stresu tych studentów, którzy są ambitni i którym najbardziej zależy;
- problemy finansowe – boryka się z nimi wielu studentów, Koszty związane z edukacją, utrzymaniem i innymi wydatkami mogą przyczyniać się do stresu i presji, zwłaszcza gdy brakuje stabilnego źródła finansowania.
Kluczowe jest przeanalizowanie czynników, które mogą generować stres w naszym przypadku, aby objąć właściwą strategię radzenia sobie z nim.
Jak radzić sobie ze stresem i presją na studiach?
Stres może mieć niebagatelny wpływ na jakość życia studenckiego oraz wyniki akademickie, podobnie zresztą jak presja ze strony otoczenia i siebie samego, w związku z tym warto nauczyć się sobie z nimi radzić. Istnieje wiele skutecznych strategii, które mogą pomóc studentom w tym przypadku. Poniżej przedstawiamy kilka z nich.
Techniki relaksacyjne
Jednym z podstawowych narzędzi walki z przewlekłym silnym stresem jest praktykowanie technik relaksacyjnych. Ćwiczenia te pozwalają na obniżenie poziomu stresu, poprawę koncentracji oraz kontrolę nad emocjami, co jest niezwykle istotne podczas okresów intensywnej nauki i w czasie sesji.
Techniki relaksacyjne obejmują głębokie oddychanie, progresywną relaksację mięśni oraz wizualizację. Praktykowanie tych technik pozwala na szybkie pozbycie się napięcia ciała i umysłu, co jest szczególnie przydatne w sytuacjach stresowych.
Techniki relaksacyjne pomagają w redukcji stresu i poprawiają ogólny stan psychiczny.
Mindfulness (uważność)
W walce ze stresem pomocny może okazać się też mindfulness, czyli trening uważności. Uważność to praktyka skupiania uwagi na chwili obecnej bez oceniania czy analizowania. Mindfulness uczy akceptacji obecnych myśli i emocji, pomagając w redukcji lęku i stresu. Regularna medytacja mindfulness może zwiększyć poczucie spokoju i kontroli nad własnym życiem.
Cicha refleksja
To jeden z aspektów mindfulness. Chodzi o znalezienie kilku minut w ciągu dnia na spokojne zastanowienie się nad sobą, swoimi uczuciami i myślami. To doskonały sposób na rozważanie własnych potrzeb i wypracowywanie strategii radzenia sobie z codziennym stresem. Cichą refleksję można praktykować wszędzie, nawet w czasie drogi na uczelnię czy w łóżku przed snem i nie trzeba się do niej specjalnie przygotowywać.
Joga
Joga jest fizyczną praktyką, która łączy w sobie elementy ruchu i oddechu. Pomaga w rozluźnieniu ciała i umysłu oraz zwiększeniu elastyczności. Ćwiczenia jogi są często wykorzystywane jako forma relaksacji i mindfulness. Wdrożenie jogi do codziennego życia może przynieść liczne korzyści, pomagając w utrzymaniu spokoju, lepszym radzeniu sobie ze stresem i poprawie ogólnego samopoczucia.
Planowanie czasu
Choć z pozoru może wydawać się, że planowanie nie jest w stanie w bezpośredni sposób obniżyć poziomu stresu, to okazuje się, że brak realistycznego harmonogramu może mieć niebagatelny wpływ na jego generowanie. Dlatego właśnie tworzenie realistycznych planów, ustalanie priorytetów i przygotowywanie harmonogramów pomaga zminimalizować presję związaną z terminami i zadaniami.
Znalezienie równowagi
Czasami może wydawać się to trudne, ale koniecznie jest znalezienie równowagi między nauką i studiami a życiem prywatnym. Warto dbać o swoje zainteresowania, hobby i życie społeczne, aby uniknąć wypalenia. Kiedy jest czas na naukę, to angażujemy się w pełni, a gdy zrealizujemy plan i wykonamy to, co do nas należało, powinniśmy postawić na odpoczynek, spotkania z bliskimi i realizację pasji.
Wsparcie społeczne
Dobra komunikacja z bliskimi i korzystanie z szeroko pojętego wsparcia społecznego to istotne aspekty radzenia sobie ze stresem na studiach. Rozmawianie ze znajomymi z roku, przyjaciółmi, rodziną lub specjalistami może pomóc w wyrażeniu emocji i znalezieniu wsparcia w trudnych chwilach.
Samopomoc
Rozpoznanie swoich limitów, opanowanie umiejętności rezygnacji z niektórych obowiązków oraz zadbanie o własne zdrowie fizyczne i psychiczne są niezbędne, by efektywnie radzić sobie z presją i stresem na studiach. Zrozumienie swoich potrzeb i ustalenie priorytetów jest kluczem do sukcesu w osiągnięciu równowagi między ambicjami a zdrowiem psychicznym.
Dostępne źródła wsparcia psychologicznego
Pamiętajmy, że będąc na granicy wytrzymałości, a najlepiej jeszcze zanim to nastąpi, można skorzystać z dostępnych źródeł wsparcia psychologicznego, które mogą być nieocenione w radzeniu sobie ze stresem i presją. Pomocy można poszukać w poradniach psychologicznych, gdzie studenci mogą rozmawiać o swoich problemach i otrzymywać profesjonalne porady. Terapia indywidualna to z kolei idealne rozwiązanie dla tych, którzy potrzebują spersonalizowanego podejścia. Ogólnodostępne źródła wsparcia psychologicznego dla studentów to także grupy wsparcia i warsztaty czy inicjatywy studenckie i organizacje, gdzie każdy jest mile widziany, a uczestnictwo na zajęcia przez nie organizowane może mieć pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne.
